Η αυτοκινητοβιομηχανία διανύει μία από τις πιο ραγδαίες μεταμορφώσεις στην ιστορία της. Μετά την ηλεκτροκίνηση, που ήδη άλλαξε τα δεδομένα στους δρόμους, η προσοχή όλων στρέφεται τώρα στην επόμενη «επανάσταση»: την αυτόνομη οδήγηση. Όμως όσο εντυπωσιακή και αν είναι η τεχνολογία, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τις κοινωνικές της συνέπειες – με βασικότερη τον κίνδυνο απώλειας εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας.
Ας είμαστε ειλικρινείς: ένα όχημα που δεν χρειάζεται οδηγό μπορεί να μοιάζει με θαύμα τεχνολογίας, αλλά δεν είναι για όλους. Ναι, για ηλικιωμένους ή άτομα με αναπηρία, η αυτόνομη μετακίνηση μπορεί να είναι σωτήρια. Αλλά για την υπόλοιπη κοινωνία; Η ιδέα ότι μπορείς να μπεις σε ένα αυτοκίνητο και να σε πάει μόνο του στον προορισμό σου ακούγεται βολική, μέχρι να σκεφτείς ποιος δεν σε πηγαίνει πλέον εκεί.
Ποιος πληρώνει το τίμημα της "εξυπνάδας";
Η μαζική είσοδος των αυτόνομων οχημάτων στην κυκλοφορία δεν σημαίνει απλώς τεχνολογική πρόοδο. Σημαίνει και κάτι άλλο, πιο ωμό: χιλιάδες οδηγοί – ταξί, φορτηγών, λεωφορείων – μένουν χωρίς δουλειά. Ανθρώπους που σήμερα βασίζονται στην οδήγηση για να ζήσουν, τους απειλεί μια αλυσίδα κυκλωμάτων και αλγορίθμων που δεν κουράζονται, δεν κάνουν διαλείμματα και δεν ζητούν μισθό.
Μιλάμε για επαγγελματίες με εμπειρία, ευθύνη και ένστικτο – κάτι που ούτε το πιο εξελιγμένο λογισμικό δεν μπορεί να μιμηθεί με ασφάλεια. Μπορεί οι εταιρείες να υπόσχονται ότι τα αυτόνομα οχήματα θα «σώσουν ζωές» και θα «αποτρέψουν ατυχήματα», όμως οι αριθμοί παραμένουν υποθέσεις, όχι εγγυήσεις. Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη αν ένα σύστημα αποτύχει;
Η υποκρισία των «οικονομικών οφελών»
Πρόσφατες αναφορές κάνουν λόγο για οικονομικό όφελος δεκάδων δισεκατομμυρίων λιρών ετησίως από την υιοθέτηση των αυτόνομων τεχνολογιών. Μιλούν για χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το software. Ωραία όλα αυτά – αλλά πού θα πάνε οι οδηγοί; Οι άνθρωποι που σήμερα ξυπνούν στις 4 τα ξημερώματα για να μεταφέρουν εμπορεύματα ή να εξυπηρετήσουν πολίτες;
Η πραγματικότητα είναι ότι για κάθε μία νέα θέση στον τομέα της τεχνολογίας, ενδέχεται να χάνονται πολλές περισσότερες στον παραδοσιακό τομέα της μεταφοράς. Οι εταιρείες αποφεύγουν να απαντήσουν ξεκάθαρα στο ερώτημα των απωλειών. Το ονομάζουν «μετάβαση», αλλά για πολλούς ανθρώπους αυτό σημαίνει αναγκαστική ανεργία και όχι επαγγελματική εξέλιξη.
Ανθρωποκεντρική τεχνολογία ή τεχνολογία χωρίς ανθρώπους;
Δεν είμαι αντίθετος με την πρόοδο. Ούτε ισχυρίζομαι ότι πρέπει να παγώσουμε την καινοτομία. Όμως, η πρόοδος πρέπει να γίνεται με μέτρο, με σχέδιο και με σεβασμό στον άνθρωπο. Πρέπει να υπάρξει δημόσιος διάλογος, νομοθετική πρόβλεψη και, κυρίως, κοινωνική ευαισθησία.
Η αυτόνομη οδήγηση δεν είναι πανάκεια. Δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη κρίση, την εμπειρία και την ηθική ευθύνη που συνοδεύει την οδήγηση. Και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη θυσία ολόκληρων επαγγελματικών ομάδων στο βωμό της τεχνολογίας.
Στην τελική
Η τεχνολογία μπορεί να μας πάει μπροστά, αλλά χωρίς σχέδιο και κοινωνικό σεβασμό μπορεί να μας διαλύσει. Αν δεν φροντίσουμε για τους ανθρώπους πίσω από το τιμόνι, τότε δεν θα φταίνε τα ρομπότ – θα φταίμε εμείς.
